नैसर्गिक आपत्ती व मानवनिर्मित आपत्ती म्हणजे काय?

उत्तर: निसर्गरम्य ठिकाणे थकल्या भागल्या मनात एक नवी ऊर्जा निर्माण करतात. आमच्या घरच्यांबरोबर नुकताच मी महाबळेश्वरला जाऊन आलो.

महाराष्ट्राच्या पश्चिम घाटाच्या रांगेतील महाबळेश्वर हे थंड हवेचे निसर्गरम्य असे ठिकाण आहे. निसर्गाची नानाविध रूपे महाबळेश्वरच्या परिसरात प्रत्यक्ष जाऊन अनुभवण्यासारखी आहेत.

महाबळेश्वरमधील पंचगंगा मंदिर कृष्णा, वेण्णा, कोयना, सावित्री व गायत्री या पाच नद्यांचे उगमस्थान. वेण्णा तलावातल्या नौकाविहाराची मज्जा काही औरच आहे. महाबळेश्वरमधील विविध देखाव्यांची ठिकाणे पॉईंट खिळवून ठेवणारे आहेत. ऑर्थर पॉईंटवरून आजुबाजूच्या परिसराचे विहंगम दर्शन व सूर्योदयाचा अनुभव मनात घर करणारा आहे. अस्ताला जाणाऱ्या सूर्याचे विविध रंग ‘बॉम्बे पाईंट’ वर घेता येतात. जवळच असणारी ऐतिहासिक ठिकाणे प्रतापगड, मकरंदगडालाही जाता येते. महाबळेश्वरच्या परिसरातील स्ट्रॉबेरी, जांभळाचा मध, लाल मुळा तोंडाला एक वेगळीच चव आणतात. निसर्गाच्या नानाविध रंग रूपाला न्याहाळण्याचे सुख महाबळेश्वरच्या परिसरात प्रत्येकालाच लाभते.

नैसर्गिक व मानवनिर्मित आपत्ती कोणत्या, त्यांची यादी करा.

उत्तर: आपत्ती म्हणजे संकट, नैसर्गिक रितीने निर्माण झालेल्या आपत्तीला नैसर्गिक आपत्ती असे म्हणतात. उदा. पूर, भूकंप, ज्वालामुखी, वादळ, अतिवृष्टी. मानवाने केलेल्या कृतीमुळे ज्या आपत्ती येतात त्यांना मानवनिर्मित आपत्ती असे म्हणतात. उदा. बॉम्बस्फोट, दंगली, चेंगराचेंगरी, घरगुती अपघात.

जंगलामध्ये वणवा लागू नये यासाठी काेणते उपाय करणे आवश्यक आहे, याबाबत मित्रांशी चर्चा करा.

उत्तर: आपल्या परिसंस्था आणि वन्यजीवांच्या रक्षणासाठी जंगलातील आग रोखणे महत्त्वाचे आहे. मित्रांशी चर्चा करताना, अनेक उपायांचा विचार केला पाहिजे. सर्वप्रथम, जंगलातील आगीचे धोके आणि वृक्षाच्छादित भागात जबाबदार वर्तनाचे महत्त्व याबद्दल जनजागृती मोहीम प्रभावी ठरू शकते. कॅम्प फायर निर्बंध आणि धूम्रपान बंदी यासह कठोर अग्निसुरक्षा नियमांची अंमलबजावणी आणि अंमलबजावणी करणे आवश्यक आहे. ड्रोन सारख्या तंत्रज्ञानाचा वापर करून नियमित गस्त आणि पाळत ठेवल्यास आग शोधून त्यावर त्वरित प्रतिसाद मिळू शकतो. अतिरिक्त वनस्पती कमी करण्यासाठी नियंत्रित भाजणे देखील वापरले जाऊ शकते. शेवटी, आग प्रतिबंधक आणि अग्निशमन प्रयत्नांमध्ये स्थानिक समुदाय आणि स्वयंसेवकांना सहभागी करून घेतल्याने आपल्या जंगलांचे संरक्षण करण्यात महत्त्वपूर्ण फरक पडू शकतो.